Nói đến Rosemary (Hay còn gọi là Hương thảo) ở thời điểm này thì có lẽ đã có rất nhiều người biết đến. Hiện giờ ở Việt Nam cũng đã có những nơi trồng Rosemary để thu hoạch làm gia vị hoặc tinh dầu, cũng như ứng dụng trong các lĩnh vực khác như làm đẹp, y học… Tuy nhiên, ngược thời gian trở về trước đó khoảng chục năm, Rosemary vẫn là một cái tên khá là xa lạ đối với người dân Việt Nam.
Rosemary là tên gọi của cây Hương thảo, có nghĩa là “cỏ thơm”, có nguồn gốc từ các quốc gia châu Âu nằm trên vùng Địa Trung Hải. Rosemary là tên gọi xuất phát từ Latin: Rosmarinus – có nghĩa là “sương mai của biển”. Rosemary có rất nhiều tác dụng khác nhau, không chỉ mang giá trị cao trong y học cổ truyền mà còn với ẩm thực, làm đẹp,… Do ảnh hưởng từ nguồn gốc, Rosemary phát triển tốt ở những khu vực có khí hậu nhiệt đới.
Rosemary thuộc họ Hoa môi – Lamiaceae, chúng nở hoa vào tháng 3 đến tháng 5. Đặc điểm của Rosemary là cây nhỏ, phân nhánh, mọc thành bụi, lá dài hẹp và không có cuống, chúng có màu xanh thẫm, nhẵn ở trên, lông màu trắng phủ rải rác mặt dưới. Cả thân cây, lá, hoa Rosemary đều rất thơm nên được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Cây chứa tinh dầu và tanin. Tinh dầu (0,5% ở cây khô, 1,1-2% ở lá, 1,4% ở hoa) mà thành phần gồm có a-pinen (tới 80%), terpen, borneol, acetat bornyl, camphor, cineol và một sesquiterpen (caryophyllen). Cây chứa choline, một glucosid không tan trong nước, một saponosid acid, các acid hữu cơ (citric, glycolic, glyeeric) và hai heterosid là romaside và romarinoside; còn có acid rosmarinic. Khi mới chưng cất, tinh dầu Rosemary là chất lỏng không màu hoặc có màu vàng nhẹ, càng để lâu sẽ càng sẫm dần rồi cứng lại, có thể hòa tan vào rượu theo bất kỳ tỷ lệ nào. Đây cũng là lý do người ta sử dụng Rosemary trong pha chế cocktail để kích thích mùi vị của thức uống nhiều hơn.
Mặc dù Rosemary phù hợp với khí hậu nhiệt đới nhưng cũng là một trong những cây trồng “Khó mà dễ”. Rosemary là một cây ưa nắng, đất trồng phải khô và thoáng. Như mọi cây gia vị khác, đất trồng Rosemary càng cằn thì cây càng cho hàm lượng tinh dầu cao. Rosemary không chịu được ẩm, nếu đất trồng Rosemary quá ẩm, cây sẽ rất dễ bị chết do bộ rễ bị hỏng. Ở miền Bắc Việt Nam, nếu trồng Rosemary ra đất, cây phát triển khá nhanh nhưng cũng rất dễ chết vào mùa hè, sau những trận mưa nắng bất chợt.
Nhân giống Rosemary có 2 cách: Gieo hạt hoặc giâm cành. Hiện nay, ở Việt Nam có 2 loại Rosemary: Rosemary đứng và Rosemary rủ. Cây Rosemary đứng thường cho hoa tím xanh, còn cây Rosemary rủ cho hoa màu trắng tím. Tuy nhiên, cây Rosemary đứng rất hiếm khi ra hoa (Có lẽ do không hợp về mặt khí hậu).Rosemary rủ được trồng ở VN khá mắn hoa nhưng lại không tạo ra hạt (hoặc tạo ra rất ít hạt). Do đó, cách nhân giống thông thường và phổ biến nhất là giâm cành. Rosemary trồng bằng phương pháp gieo hạt khá chậm lớn trong giai đoạn đầu. Thông thường, sau vài tháng từ khi mọc cây con, Rosemary mới cao được 20cm.
Rosemary có hoạt chất tinh dầu khá mạnh, chỉ cần bạn chạm tay vào cây hoặc dùng vài lá vò nát trong lòng bàn tay thì hương thơm của Rosemary sẽ vương vấn trong lòng bàn tay của bạn khá lâu. Theo nhiều người thì Rosemary có tác dụng đuổi muỗi và côn trùng rất tốt, một trong những cây nên trồng trong khu vườn của bạn.
Rosemary rất được ưa chuộng và sử dụng nhiều trong giới ẩm thực, nhất là với các món chế biến từ thịt bò, thịt cừu, thịt gà… Vị cay nồng và mùi thơm đặc biệt hơi hơi giống trà lẫn hạt thông của Rosemary giúp món ăn thơm hơn hẳn, mùi hôi của thịt cũng không còn. Nhiều người cho rằng nếu như các món nướng: Tôm, gà, pizza,… mà thiếu Rosemary thì sẽ kém hấp dẫn đi rất nhiều. Mùi vị của Rosemary giữ lại được rất lâu, đây là một lợi thế của hương liệu này trong chế biến món ăn.
Trong pha chế, chỉ cần rượu Tequila đơn giản và Rosemary, các bậc thầy Bartender đã có thể biến hóa thành ly cocktail hấp dẫn (Tequila là loại rượu nằm trong dòng Spirit). Lá Rosemary cũng được sử dụng nhiều để trang trí, giúp các ly nước uống và các đĩa thức ăn nhìn trông bắt mắt hơn.
Một trong những ứng dụng tốt của Rosemary đó là làm các túi thơm trang trí cũng như làm gối ngủ rất rốt. Với một túi Rosemary khô được đặt trong gối ngủ, khi bạn sử dụng gối sẽ tỏa ra một mùi hương khá dễ chịu. Theo các nghiên cứu, mùi thơm của Rosemary có thể giúp cho tinh thần thoải mái, giải tỏa stress một cách nhanh nhất. Tinh dầu của Rosemary cũng giúp kích thích phát triển trí não của trẻ, trẻ hoạt bát hơn, giúp trẻ học tốt và nhanh thuộc bài hơn.
Rosemary có vị chát, nóng, mùi thơm nồng, hơi se, có tính tẩy uế và chuyển máu. Dùng với liều thấp, nó gây sự dồn máu ở các cơ quan vùng bụng và kích thích sự tiết dạ dày và ruột; nó cũng lợi tiểu. Với liều cao, nó gây co thắt và chóng mặt. Tinh dầu có tác dụng thông ruột, lợi mật và lợi tiểu. Người ta biết được tác dụng của hương thảo là do sự có mặt của acid rosmarinic và các flavonoid, nó cũng có những tính chất chống oxy hoá cũng do có acid rosmarinic. Hương thảo còn được biết với công dụng giúp con người tư duy và ghi nhớ tốt hơn. Nhóm hợp chất terpene trong tinh dầu hương thảo ngăn chặn sự phân hủy của acetylcholine (C7H17NO3) – một chất truyền dẫn thần kinh. Acetylcholine tham gia vào quá trình truyền dẫn xung thần kinh trong cơ thể, chất này tồn tại càng lâu thì khả năng ghi nhớ, tư duy của con người càng tăng.
Tại châu Âu, người ta còn dùng Rosemary làm thuốc xoa trị thấp khớp và đau nửa đầu. Nước hãm của cây Rosemary thường dùng để rửa vết thương bị nhiễm trùng. Chiết xuất của Rosemary còn được cho thêm vào xà bông, kem dưỡng da, các lotion hay nước hoa để làm đẹp.
Một trong những cách sử dụng Rosemary đó là có thể dùng để pha trà. Nếu bạn cho một lượng nhỏ Rosemary vào hãm cũng với trà (trà oolong hoặc trà đen, trà mạn…) thì bạn sẽ có một ấm trà với mùi thơm dễ chịu, có tác dụng thư giãn rất lớn và tốt cho sức khỏe. Cá nhân tôi nghĩ, Rosemary hợp nhất khi được pha với trà mạn, nếu cho một lượng Rosemary vừa phải, bạn sẽ có một ấm trà cực kỳ đặc biệt và thơm ngon dùng để tiếp khách.
Leave a Reply